De industrie gebruikt in Europa ongeveer een kwart van alle energie en zorgt daardoor voor ongeveer evenveel CO2 uitstoot. Het gros van die energie gaat naar warmte, en niet naar elektriciteit. De restwarmte die de processen verlaat, is onbruikbaar en gaat verloren in de omgeving. Als we die restwarmte opnieuw zouden kunnen inzetten, dan krijgen we een gigantische potentiële bron van energiebesparing. Dat is precies wat de Antwerpse scale-up Qpinch, een spin-off van de Universiteit Gent, wil bereiken. Een mooi voorbeeld van cleantech.

De Cleantech van Qpinch
Qpinch is geïnspireerd op het energieproces in de natuur: de ATP-ADP-cyclus in levende cellen. Onze cellen gebruiken chemie om energie op te slaan en weer af te geven. Dat werkt goed op lage temperaturen, maar het is niet geschikt voor industriële toepassingen. Qpinch zocht uit hoe dit kan nagebootst worden met anorganische chemie en op veel hogere temperaturen. Deze uitvinding is dus een grootschalige kopie.

Werkingsprincipe van de Qpinch Heat Transformer
Het principe kan als volgt worden uitgelegd. De installatie van Qpinch haalt een deel van de energie uit de restwarmte om er nieuwe proceswarmte van veel hogere temperatuur – soms wel tot 100 graden verhoging – mee te maken. Die wordt dan opnieuw in de processen gebruikt. Qpinch maakt dus van energie die volledig waardeloos lijkt, nieuwe, perfect bruikbare warmte.

Aangezien proceswarmte  meestal gemaakt wordt van aardgas of andere fossiele brandstoffen bekomt men zo niet alleen een  financiële besparing – energie is soms zelfs de grootste kost in het productieproces –, maar ook de uitstoot van CO2 daalt drastisch.

Winnaar van de ICIS Innovation Award 2020
Qpinch won einde 2020 de ICIS Innovation Award, zowat de meest prestigieuze prijs voor de petrochemie. De jury was erg lovend. Toplui van onder meer BASF en Accenture vonden de techniek bijzonder aantrekkelijk omdat het breed toepasbaar is en het een echte “game changer” op de markt is. Qpinch kan, als klein duimpje, grote bedrijven een oplossing bieden voor een omvangrijk probleem. De aandacht voor deze erkenning heeft bedrijven ook wakker geschud. Sinds 2019 staat de netto-nul-uitstoot die tegen 2050 verwezenlijkt moet worden, hoog op de prioriteitenlijst van vele bedrijven..

Vlaanderen is te klein
99,5% van het marktpotentieel van Qpinch bevindt zich buiten Vlaanderen. België mag dan nog de grootste petrochemische cluster van Europa in de haven van Antwerpen hebben, maar er zijn duizenden petrochemische fabrieken wereldwijd. Via Qpinch kunnen honderden bedrijven op grote schaal CO2-emissies en geld besparen. De eerste focus voor bedrijven zoals Qpinch is de petrochemie in regio’s waar de energiekost hoog is en bedrijven die het voortouw nemen om te investeren in grootschalige emissiereductie. Samengevat is dat de EU, het VK, delen van Azië en het Midden-Oosten.

De rol van Cleantech Flanders
Als cleantech-firma moet je internationaal gaan. Daarom zijn organisaties als Cleantech Flanders en Flanders Investment & Trade cruciaal. De lokale contacten van FIT en de gerichte promotie van Cleantech Flanders en FIT kunnen veel sneller deuren openen en veel tijd – en werk – besparen.

Nieuwe klanten kun je werven door de technologie op grote schaal te demonsteren. Partnerships met bedrijven die technologie kunnen bouwen of integreren in hun oplossingen voor de grootindustrie, zijn daarom een noodzaak. Die groei is meteen ook een uitdaging want het betekent ook dat er ingezet moet worden op de aanwerving van ervaren ingenieurs en die zijn schaars.

Qpinch is ver geraakt, zeker ook dankzij de overheidssteun van Vlaio en met de hulp onderzoekscentra. Het verhaal van dit cleantechbedrijf is nog lang niet gedaan. Zij plannen nu een tweede productlijn die voor lagere temperaturen in de voeding- en papierindustrie heel wat kan betekenen. Ook die willen zij klaarmaken voor uitrol.

 

 

Erik Verdeyen
Chief Evangelist Q-pinch