WATER
Duurzame gebouwen en water
In de bouw speelt water een specifieke rol als een hulpbron. Behalve als oplosmiddel, wordt deze hulpbron best vermeden of beheerst.
De optimalisatie van de waterefficiëntie tijdens het gebruik van een duurzaam gebouw is drastisch toegenomen met de – nu standaard – implementatie van waterefficiënte koppelingen ?. Verdere waterbesparingen tijdens deze fase worden gerealiseerd dankzij betere monitoring, hergebruik van grijs water, regenwateropvang enzovoort. Het gebruik van deze meer specifieke waterstrategieën voor duurzame gebouwen wordt gevoed door de eisen van eigenaars, de naleving van regelgeving en maatschappelijk bewustzijn. Studies hebben aangetoond dat duurzame gebouwen (via certificeringssystemen zoals LEED, BREAAM, enzovoort) meer dan 30% besparen op hun totaal (Al-Qawasmi J. et al., 2019).
De volgende grote inspanningen in het beheer van waterefficiëntie situeren zich in de bouwfase van duurzame gebouwen. Een eerste punt betreft grondwater dat op bouwterreinen wordt onttrokken en rechtstreeks in de riolering wordt geloosd waarna het na behandeling in nabijgelegen waterwegen en oppervlaktewater gestort. Dat het om veel water gaat is evident uit de cijfers. In 2020 werden 19.792 omgevingsvergunningen goedgekeurd voor nieuwe residentiële projecten in Vlaanderen. Het overgrote merendeel hiervan heeft nood aan bronbemaling voor het plaatsen van funderingen en of onderkeldering. Gezien een vergunning voor bronbemaling pas verplicht is vanaf een debiet van >10m3/u (of >30.000m3/jaar) zijn er geen exacte cijfers, maar het gaat (conservatief geschat) over tientallen miljoenen kubieke meters aan water die verloren gaat. Daarbij komen dan nog de bouwwerven voor commerciële, industriële en infrastructuur projecten (53% van het werkvolume in de bouwsector) waar een bronbemaling van 100m3/u of meer, vaak voor ettelijke maanden aan een stuk, geen uitzonderlijkheid is. Zo benaderd de schatting van verlies door bronbemaling honderd miljoen kubieke meter per jaar.
De realiteit van de steeds terugkerende droogtes in Vlaanderen heeft deze praktijk in de schijnwerpers gezet en de dialoog geopend over hoe dit waterverlies kan vermeden worden om de gezondheid van de grondwaterlagen in Vlaanderen te beschermen. Methoden zoals gecontroleerde herinjectie in watervoerende lagen (MAR) of opslag met herverdeling over geschikte waterverbruikers (bv. landbouw) zijn slechts enkele van de oplossingen die worden besproken in nieuw opgerichte initiatieven, zoals de campagne HERBRONNEN (Vlaanderen Circulair & Aquafin ) door het WERFWATER-initiatief. Enige wetgeving hierrond zal rekening moeten houden met de kwaliteit van het grondwater, of deze gebruikt wordt voor drinkwater, alsook de technische en praktische haalbaarheid voor bouwheren.
Een laatste voorbeeld van watergebruik in duurzame gebouwen is de toenemende toepassing van groene muren, waarbij vegetatie water verdampt (wat een verkoelend effect creëert) en kan fungeren als regenwaterbuffer tijdens hevige regenbuien. Deze vergroening van gebouwen wint aan populariteit, deels vanwege de esthetiek, maar ook vanwege de maatschappelijke voordelen: het vermindert fijn stof in de lucht, fungeert als CO2-put en beschermt constructieonderdelen tegen
UV-straling.
Gezien de bijzondere plaats die water inneemt in het kader van duurzame gebouwen, is het niet verwonderlijk dat duurzame innovatie op dit gebied enige tijd op zich heeft laten wachten. Toch is er nog heel wat potentieel om duurzaam waterbeheer binnen de sector te stimuleren, wat een mooie toekomst voor dit onderwerp belooft.
Alain Ducheyne
Project manager Cleantech Flanders
1. Al-Qawasmi J. et al., 2019
2. www.werfwater.be
